Het einde van de verpakkingsloze supermarkt nabij?

Een aantal maanden geleden leek de verpakkingsloze supermarkt in Nederland aan een opmars bezig. Maar zo snel als deze supermarkten verschenen, zo snel lijken ze ook weer te verdwijnen. Nog geen half jaar na de opening, sloot de verpakkingvrije supermarkt Bag&Buy in Utrecht zijn deuren. Opgeweckt Noord in Groningen onderging hetzelfde lot.

Ondanks het feit dat verpakkingen onder vuur liggen in relatie tot de milieu-impact, lijkt ons land (nog?) niet toe aan een verpakkingsloze supermarkt. De verklaring hiervoor is wat mij betreft logisch: we kunnen niet zonder verpakkingen. En wel om meerdere redenen.

We kunnen niet zonder verpakkingen

Verpakkingen fungeren als belangrijk communicatiemiddel om de consument te informeren. Verpakkingen geven belangrijke informatie over bijvoorbeeld ingrediënten, herkomst en bewaaradvies. Daarnaast spelen verpakkingen een belangrijke rol bij productbescherming en hygiëne en dragen zij bij aan de strijd tegen voedselverspilling. Er bestaan diverse slimme verpakkingen, waarmee producten langer vers en houdbaar blijven.
Het Nederlands Verpakkingscentrum (NVC) definieert de term ‘verpakken’ als volgt: “Verpakken is het tijdelijk integreren van een externe functie en een product om het gebruik van het product mogelijk te maken.” Ook hieruit blijkt: de verpakking is onmisbaar.

Geen verpakkingen, is dat wel zo handig?

Discrepantie

Een andere reden voor de ondergang van de verpakkingsloze supermarkt, is het verschil tussen houding en gedrag. Er is veel weerstand tegen het gebruik van (te veel) verpakkingsmateriaal, maar dit resulteert in veel gevallen niet in een verandering van het koopgedrag. De verpakkingsloze supermarkt trekt te weinig klanten en is hierdoor niet rendabel.
Dit brengt mij meteen bij een volgend punt: consumenten laten hun boodschappen steeds vaker thuisbezorgen. Wat betekent dit voor de toekomst van de supermarkt in het algemeen? Diverse rapporten voorspellen een forse afname van het aantal supermarktwinkels in 2030. Wat is dan het bestaansrecht van de verpakkingsloze supermarkt?

Verpakkingen versus milieu

De groei van e-commerce wakkert de discussie ‘verpakkingen versus milieu’ overigens verder aan. Meer online verkopen, betekent meer verpakkingsmateriaal. Het is misschien wel één van de meest complexe discussies binnen de Nederlandse samenleving. We staan voor een uitdaging. We moeten op zoek naar duurzame alternatieven, waarbij we de positieve aspecten van de verpakkingen moeten maximaliseren en de negatieve effecten moeten beperken. Geen verpakking is geen optie. Leek de verpakkingsloze supermarkt een aantal maanden geleden nog de supermarkt van de toekomst, nu lijkt het einde nabij.

Hoe zie jij de toekomst van de verpakkingsloze supermarkt?